Het Bijvoeglijk Naamwoord, Bijwoord, Voegwoord

Bijvoeglijk naamwoord: Spellingsreegels van het Gènker dialekt toupasse. Krek lèèze wat er steet.

Het Bijvoeglijk naamwoord duidt een eigenschap van de zelfstandigheid aan. “Hoe is…’ (adjectief)

In de zin: Bijvoeglijke bepaling.

Gebruikt als naamwoordelijk gezegde met het koppelwerkwoord “zijn” en “worden”

Vb. De kat is lui - De kat ès lee. (de lee kat) M’n sjoehn wèère voul. (‘ne voule sjoehn)

Kan ook zelfstandig gebruikt worden.

‘ne gezonne bengel - ‘ne gezonne, de zikke, (‘zieke) den dikken en den dinne.

Bijvoeglijk naamwoord

Bij een mannelijk zelfstandig naamwoord = eind -e 

vb: ‘ne smoale wèèg (mannelijk) De wèèg ès smoal

e smoal lènt (onzijdig) -  het lènt ès smoal

’n smoal bieëk (vrouwelijk) - de bieëk ès smoal

‘nen dikke boom (enkelvoud) - dikke beem (meervoud)

‘ne zwoeren hoamer (enkelvoud) – zwoer hoamers (meervoud)

‘ne broune stoel (mannelijk) - broun stiel (meervoud)

e broun pèèrd (onzijdig) e zik kènd, zikke kènner

Bij de vrouwelijke weerd, kan ’t zich nogal ‘ns sjille.

vb. De vol kast, de leeg fles, de groete kèrk, de bree strót, de rappe mous, ’n kleen mous, ’n zeiver brók, ’n lang brók, ’n korte brók.

Onzijdige weerd:

vb. het klee kalf, het heet vier, het rot hoot, e groet hous, e waerm himme, kaad woater, e groet koeët, e lekker kikske, het dier kestim.

Meervoud: staerke pèèrd (onzijdig), hoehg beem (mannelijk), kleen meis (vrouwelijk), proeëper sjoehn (mannelijk), het gekleerd gloas (enkelvoud), de gekleerde gloazer (meervoud).

Goed leistere noo wat en wei ver het zègge.

Bijwoord

Geeft een bijzonderheid aan de kern van de zin (werkwoord – onderwerp)

Bijwoorden veranderen niet. Vb. Het duurt heel lang - Het doert hiel lank.

De draden zijn heel sterk. De dree zijn hiel staerk.

Bijwoorden zijn: ‘hoe doet’ woorden.

In de zin:

Bepaling van tijd (wanneer - weinie?) - toen = doen

Bepaling van plaats (waar… boe?) - daar = doo

Bepaling van wijze (hoe = wei) - zo = zoe

Bepaling van middel (waarmee - boemèt, mèt wat?)

Vb.: Hèè geet ’s mèrges vórt. Hèè geet lengs de wèèg. Hèè geet lansem.

Hèè geet mèt ‘ne stek.

Bijwoord kan bij ‘n bijvoeglijk naamwoord stoeën:

Vb.: ‘ne grómmende kooien hond. ’n Hiel sjoen vroo.

Bijwoord kan bij ’n telwoord stoeën:
Vb.: Bekans (bijwoord) fijftig (telwoord) man.

Bij Werkwoorden:

Vb.: Hèè rit (werkwoord) snel (bijwoord). Hèè draet im = bijwoord

Bij een aaner bijwoord: Hèè rieët hiel (bijwoord) lansem (bijwoord)

Voegwoord
Het verbindt zinsdelen.

Ve ploatsen  tèssen de eelemente van een opsomming een komma en vier het leste eelement ploatse ver
-en.

As voegwoord gebreike ve: en, of, doen (toen) imdat, as, noodat, opdat, doerdat, enz. Ze moaken de bijzinne onnergesjikt oan den hoefdzin och zinskern.