|
De meedeklinkers èn ’t Gènker.
Klik hier om te beluisteren.
Oos Gènker toal verstoeën, da’s nie zoe lestig. Nou hèbder al kènnis gemoakt mèt oos klanken en klinkers. Maer, de meedeklinkers, doo konder nie lengs kiehke.
Nou zijn ver oan het trepke “lèèze” gekoeëme. D.w.z., dat oos toal ooch gesjrieëve wiert, aaners konder ze ooch nie lèèze.
Nou èster een zoak boe oos Gènker doanig sjilt mèt het NL en het Frans; vèè gèèven oan een lètter eene klank.
Vb. We hieren ‘n “s”, dan lèèzen en sjrijve ve ooch ‘n “s”. Ve hieren ‘n “k” dan sjrijven en lèèze ve dei ooch .
Èn ’t Gènker lèèze ve krek wat er steet.
In het Genker lezen we precies wat er staat.
Klik hier om te beluisteren:
Deel 1
|
Citroen |
= |
Sietroen |
|
Cirkel |
= |
Sirkel |
|
Cent |
= |
Sent |
|
Cyclus |
= |
Sieklis (siekles) |
|
Vakantie |
= |
Vekansie of vakansie |
|
Gratie |
= |
Groasie |
|
Collectie |
= |
Kolleksie |
en de politie ès gewoen: de plisse.
NL-woorden, op ‘-isch’ (uitspraak: ies) èn ’t Gd : ‘-is-‘
|
Folkloristisch |
= |
Folkloristis |
|
Magisch |
= |
Maagis |
|
Tragisch |
= |
Troagis |
Asver een ‘k” hiere, dan steet ze ter ooch.
|
Cacao |
= |
Kakoo |
|
Casino |
= |
Kazienoo |
|
Commissie |
= |
Kemissie |
|
Communiceren |
= |
Komminiseere |
|
Concert |
= |
Konsèèr |
|
Christen |
= |
Kristen |
|
Cobra |
= |
koobra |
Nog van dat ! De “ch” outgesproeëken wei ‘sj’
ce
|
Chinees |
= |
Sjenees |
|
Chicorei |
= |
Sjekrei |
|
Chirurg |
= |
Sjerirg (een –u-klank!) |
Hetzelfde mèt de ‘sch’ outgesproeëken wei ‘sj’
|
Schoon schoenen |
= |
Sjoen sjoehn (stoottoon en sleeptoon) |
|
School |
= |
Sjool |
|
Schuin |
= |
Sjijns |
|
Het schaap scheren |
= |
Het sjóp sjèère (de sjip zijn gesjoere) |
De lètterkombenoasie “zj” besteet èn ’tGènker, imdat ve dat zoe outsprèèken en hiere.
|
Generen |
= |
Zjeneere |
|
Gel |
= |
Zjèl |
|
Gelei |
= |
Zjelee |
|
Jenever |
= |
Zjenèèver |
|
Een genie |
= |
E zjenie |
|
Jean |
= |
Zjoa |
|
Gerard |
= |
Zjeraar, Zjaar och Groar |
Volgens de spellings- en toaltechnieke, moete ve ooch noo de meedeklinkers kiehke.
Klik hier om te beluisteren:
Deel 2
Een poar dènger, hiel èn ’t kort:
1- as de klank èn e Z.nw. of Bvnw. kort moet blijve èn ’t meerv., dan verdobbele ve de volgende meedeklinker.
Z.nw.: de bal – de balle, de pen –de penne, de vès- de vèsse, de pin-de pinne,
Bvnw. Dik- dikke, vet-vètte, los-losse, rap-rappe, hel- helle.
2- Èn ’t meerv van de ZNw hiere noch sjrijve ve de –eind n-
|
Dag/dagen |
= |
Doag(slt)/doage of doag (stt) |
|
Kaart/kaarten |
= |
Koart/koarte |
|
Kar/karren |
= |
Kaar/kaare |
|
Keel/kelen |
= |
Kèèl/kèèle |
|
Beek/beken |
= |
Bieëk/bieëke |
|
Hen/hennen |
= |
Hin/hinne |
|
En ook: |
|
Pot/potte |
|
|
Stek/stekke |
|
|
Voan/voane |
Dit tèlt ooch vier de werkweerd.
|
Vragen |
= |
Vrooge |
|
Slapen |
= |
Slóppe |
|
Zingen |
= |
Zènge |
|
Spelen |
= |
Spieële |
|
Wij drinken |
= |
Vèè drènke |
|
Jullie lopen |
= |
Gèè loopt |
|
Zij trekken |
= |
Zij trèkke |
|
Wij roken (niet meer) |
= |
Vèè rooke (nemie) |
|
Liggen |
= |
Ligge |
|
Weten |
= |
Wieëte |
De niemvèrm (infinitief) van Ww. Bènne, stoete, helpe, dreeme, kalle, sjrijve, genèèze, plekke, zitte, kiehke.
3- As den eind-klank van e woerd een ‘doffe –e- ès, dan zèggen en sjrijve ve “-en-“ as het nooste(volgende) woerd e mannelek woerd ès èn het ènkelvoud, dat begint mèt ‘ne klinker och de lètter: d, t, h, behalve vier e lèèsteeken. Geen ‘n’ oanplekke vier ‘ne meervoudsvèrm och en vrouwelek och onzijdig woerd. Dat hierder woal èn:
|
‘ne groeten hond (ml) |
|
’n groete hand (vr) |
|
Dikken dómp (ml) |
|
’n dikke kat (vr) |
|
‘nen hoehgen toeëre (ml) |
|
’n hoehg tent (vr) |
|
‘ne rijpen appel (ml) |
|
’n rijpe pèèr (vr) |
|
‘nen dikken èèrappel (ml) |
|
’n dikke èènd (vr) |
|
‘ne smoalen outgank (ml) |
|
’n sjèèrpe oaks (vr) (licht bijl) |
|
Groete hon (mv) |
|
Hoehg tente (mv), rijpe pèère (mv), dikke èènde (mv) |
|
‘ne staerken ieëzel (ml enk) |
|
Staerke ieëzels (mv) |
|
‘ne goeien doag (ml enk) |
|
Goei doag (mv) |
|
|
Rijpe appele (mv) |
Zoedis:
Eind –e- wiert –en alleen vier e Ml Zsnw enkelvoud.
Maer ooch vier e Ww. Vb:
Vèè konnen helpe
De koose zillen driehge.
De bik loehgen onnersteboeëve.
| 
