|
Zijn ooch Gènker klanke : ij en ei, (au) ou, ieë en oeë.
Dat het NL en het GD nie altoes kók en ee zijn, dat zille ve nou efkes ènne vaerf zette.
Dat het NL en het GD niet altijd koek en ei zijn, dat zullen we nu eventjes in de verf zetten.
De –ij- en de –ei- :
De Nl -‘ij’- weerd sjrijve ver èn ’t Gènker ooch mèt –ij- wei èn:
Wijn, ijs, grijs, fijn, sjrijve, krijge, gelijk, pijn, stijf, wijf, kijve, strijke, venijn, prijs, vrij, vrijdig.
Klik hier om te beluisteren.
De Nl -ei- weerd, doer de band mèt klankveraanering (umlaut) noo –ee- wei èn:
|
gelei |
= |
zjelee |
|
op reis |
= |
op rees |
|
klein |
= |
kleen |
|
scheiden |
= |
sjeeë |
|
de heide |
= |
de hee |
|
de weide |
= |
de wee |
|
mei |
= |
mee |
|
leiden |
= |
leeë |
Maer:
|
trein |
= |
trein |
|
plein |
= |
plaen, (plein) |
|
terrein |
= |
terae |
|
paleis |
= |
pelaes (peleis) |
De –au- en ou-:
De NL -au- wiert èn ’t Gènker nie gebreikt. Ve haage vast oan: wat ve hiere, sjrijve ve ooch.
Zoe gezagd hiere ve hoost gee versjil tèssen dei klanke. Zoedis gebreike ve de –ou-.
|
buiten |
= |
boute |
|
grasveld |
= |
grous (groasef) |
|
bruin |
= |
broun |
|
de duim |
= |
den doum |
|
een koe |
= |
’n kou |
|
duwen |
= |
douwe |
|
vuil |
= |
voul |
|
struis
(groot en sterk) |
= |
strous |
|
een mouw |
= |
’n mouw |
Maer:
|
gebouw |
= |
geboo |
|
getrouwd |
= |
getród |
|
stout |
= |
stoot |
|
vrouw |
= |
vroo |
|
hout |
= |
hoot |
En:
|
de paus |
= |
de poos |
|
blauw |
= |
bloo |
|
rauw |
= |
roo |
|
de pauw |
= |
de poo |
|
auto |
= |
óttoo |
|
laurier |
= |
lerier |
|
nauw |
= |
èng, smoal |
|
gauw |
= |
rap |
|
lauw |
= |
loo |
|
nauwelijks |
= |
hoost |
De –ieë-
De langkgerokke –ie- ieh, (sleeptoon) geet weier èn de twieklank -ieë-. D’r hingt ’n dóffe –e- oan dei -ie- vast.
Goed te hieren èn:
|
over |
= |
ieëver |
|
tegen |
= |
tieëge |
|
zeven |
= |
zieëve |
|
negen |
= |
nieëge |
|
vleugel |
= |
vlieëgel |
|
ezel |
= |
ieëzel |
|
geleden
(voorbij, ook pijn…) |
= |
gelieë |
|
foppen |
= |
vernieëke |
|
verstreken, voorbij |
= |
verstrieëke |
|
gebleven |
= |
geblieëve |
|
de reden |
= |
de rieë |
|
gereden |
= |
gerieë |
|
geschreven |
= |
gesjrieëve |
De –oeë-
De langkgerokke –oe, oeh (sleeptoon) geet weier èn den twieklank –oeë-. D’r hingt een dóffe –e- oan dei –oe- vast.
Goed te hieren èn:
|
open |
= |
oeëpe |
|
gaan |
= |
goeën |
|
Staan |
= |
stoeën |
|
boven |
= |
boeëve |
|
een merel |
= |
‘ne bloeën |
|
gestoken |
= |
gestoeëke |
|
gebroken |
= |
gebroeëke |
|
geroken |
= |
geroeëke |
|
stoken |
= |
stoeëke |
|
de oven |
= |
den hoeëve |
|
verstaan |
= |
verstoeën |
|
aangestaan, verblijd |
= |
oangestoeën |
|
komen |
= |
koeëme |
|
geboren (geboere(stt) = geburen) |
= |
geboere (slt) |
| woordenlijst |
kijk en luister |
nieuw |
|
|
|
|
|
|
